Kahulugan ng Kabihasnan

Ang Kabihasnan o sibilisasyon ay isang yugto sa pagunlad ng isang lipunan . Upang matawag na sibilisado ang isang lipunan kailangang taglay nito ang mga sumusunod .

• May sapat na tao na tiyak ang gawaing ginagampanan 
• Pag-aantas ng lipunan
• Ang pagkakaroon ng mga lungsod
• Ang pagtatag ng maunlad na sistema 
• Pagkaroon ng sistemang pagsulat
• Pagkaroon ng paniniwala at kaugalian 

Sa aking blog , tatalakayin ko ang mga sinaunang kabihasnan .

Kabihasnan sa Mesopotamia (Ang unang kabihasnan )

  Heograpiya

• Hilaga - Kabundukang Taurus
• Silangan - Kabundukang Zagros
• Timog- Disyerto ng Arabia
• Timog-silangan - Golpo ng Persia

Ang Mesopotamia ay galing sa salitang Griyego na ang kahulugan ay "lupain sa pagitan ng mga ilog" . Ang mga ilog na tinutukoy dito ay ang Ilog Tigris at Ilog Euphrates . Dahil sa mga ilog na ito , mataba ang lupain ng Mesopotamia kaya ay tinawag itong Fertile Crescent .

Mapa ng Mesopotamia o Fertile Crescent

Mga Lungsod-estado ng Sumer

Lumipas ang panahon , nabuo ang mga lungsod-estado ng Sumer , ito ay ang Ur , Uruk , Kush , Lagash at Umma . Binuo ito ng mga maliliit na pangkat ng magsasaka na nagsanibsanib .

Ur

Uruk

Lagash

 Ang unang tagapamahala ng mga sumeryano ay mga pari at sila ay naninirahan sa mga templo na tinatawag na Ziggurat .

Halimbawa ng isang Ziggurat

Dulot sa madalas na pakikidigma , napalitan ang mga pari ng mga mandirigma na kalaunan ay naging mga hari .

Napangkat sa apat ang lipunan ng Sumer . Ang mga nasa itaas kagaya ng mga pari at hari ay nasa unang pangkat . Ang ikalawang pangkat ay nabubuo ng mga mayayamang mangangalakal . Ang ikatlong pangkat naman ay buo ng mga magsasaka at artisano . Ang pinakababang antas , ang ikaapat na pangkat ay ang mga alipin .

Ang mga Unang Imperyo

    Akkadian - Nasakop ang mga lungsod ng Sumer ng mga Akkad . Pinamunuan ito ni Sargon the Great . Lumawak ang sakop ng Akkad at ito ang naging unang imperyo . Nagtagal ito ng 200 taon .

Sargon The Great

  Babylonian - (2000 BCE) May bagong mananakop naman ang Mesopotamia . Sila ay ang mga Amorites na nagtatag ng Babylon . Nakamit ng mga Babylonian ang kapangyarihan sa ilalim ng panununo ni Hammurabi sa pagitan ng 1792 hanngang 1750 BCE .

Hammurabi

  Assyrian - (850 hanggang 650 BCE) sinakop nila ang Mesopotamia , Egypt at Anatolia . Hindi nagtagal ang kanilang imperyo dahil nagalsa ang kanilang nasakupang mamamayan dahil na rin sa kanilang kalupitan .

Pagsapit ng 612 BCE  , tuluyan na nagwakas ang imperyo ng talunin ito ng puwersa ng Chaldean . 

  Chaldean - Itinatag nila ang kanilang kabisera sa Babylon at hari nila si Nebuchadnezzar na gumawan ng Hanging Garden of Babylon .

Relihiyon

   Ang mga Sumeryano ay may poletiestikong pananampalataya . Ibig sabihin ay marami ang kanilang paniniwala at Diyos . Meron silang mahigit 3000 Diyos . 

Ilan sa kanila ay sina :

• Enlil - diyos ng hangin at mga ulap
• Shamash - diyos ng araw na nagbibigay kaliwanagan
• Inanna - diyosa ng pagibig at digmaan
• Udug - tagapaghatid ng sakit , kamalasan at gulo 
• Anu - diyos ng langit
• Enki - diyos ng tubig at kaalaman
• Nanna - diyos ng buwan
• Ninlil - asawa ni Enlil , diyosa ng hangin
• Ninurta - diyos ng digmaan
• Utu - diyos ng araw
• Ninhursag - diyosa ng mga bundok 

Diyos ng mga Sumeryano

Sistema ng Pagsulat 

  - tinatawag na cuneiform , sinusulat ito ng tabletang putik gamit ang isang stylus .

Cuneiform

Matematika 

 - nilikha ng mga Sumeryano ang sexagisimal , isang sistema ng pamilang na nakabase sa bilang na 60 .

Kabihasnan sa Egypt 

  - Ang Egypt ay nasa kanluran ng Mesopotamia . Hindi pangkaraniwan ang lokasyon ng Egypt dahil pinaligiran ito ng mga disyerto . Kung ang Mesopotamia ay pinaligiran ng dalawang ilog , ang Egypt naman ay may Ilog Nile sa gitna .

  Heograpiya

• Silangan - Disyerto ng Sinai

• Timog - Disyerto ng Nubia
• Kanluran - Disyerto ng Sahara 

Disyerto ng Sahara

 Nakasentro sa pagsasaka ang kabuhayan ng mga Ehipsiyo . Ang Ilog Nile ang nagsilbing patubig at pampataba ng kanilang mga tinanim . Ang biyaya ng Ilog ang nagdala ng kaunlaran ng Egypt kaya inilarawan ni Herodotus , isang Griyegong historyador na handog ng Nile ang Egypt .

Simula ng kabihasnan ng Egypt                      

 Menes

             

    May dalawang kaharian ang Egypt sa simula  .  Nasailalim ito sa panuno ni Menes noong 3100 BCE . Itinatag ni Menes ang kabisera ng 

Memphis at itinguyod ang unang dinastiya sa Egypt .. 

    Sa paglipas ng panahon , may 31 dinastiya na namuno sa kaharian .

Hinati ng mga historyador ang mga kahariang ito sa tatlo :

• Lumang Kaharian
• Gitnang Kaharian
• Bagong Kaharian

Ang Lumang Kaharian

  - Dito nagsimula tawagin ang mga pinuo ng Egypt na paraon . Itinuturi silang Diyos ng mga tao kaya ganap ang kaniyang kapangyarihan sa buong Egypt . Ang Lumang Kaharian ay tinawag ring Panahon ng mga Piramide sapagkat sa panahong ito nagsimulang magpatayo ang mga paraon ng hugis piramide na mga libingan .

Piramide ni Paraon Djoser 

   

  Ang unang piramide ay ang kay Paraong Djoser na matatagpuan sa Saqqara . Ang mga sumusunod na paraon ay nagpatayo pa ng piramide nahigit na mas malaki kaysa sa kanilang pinalitan na paraon . 

Nagwakas ang Lumang Kaharian dulot ng mga suliranin katulad nang kakulangan ng pagkain , magastos na halaga sa paggawa ng piramide at agawan ng kapangyarihan ng mga maharlika kay nahati ang Egypt sa maliliit na kaharian .

Ang Gitnang Kaharian

   -Dahil sa pamumuno ng ikalawang Haring Mentuhotep , nagisa muli ang Egypt . Pinalakas niya ang pamamahala at kalakalan sa ibang lupain . Tinawag din ang Gitnang Kaharian na Panahon ng mga Maharlika dahil pinakilos ito ng mga maharlika . Nakipagugnayan din ang mga Ehipsiyo sa Syria at Crete . Ngunit , may isang pamayan na kung tawagin na Hyksos na mga migrante mula sa Palestine sa silangang bahagi ng Egypt . Unti-unti , lumakas ang kapangyarihan ng mga Hyskos hanggang nadaig nila ang mga paraon at nakatatag sila ng sariling dinastiya sa Egypt . Namuno sila ng 160 taon . 

Mentuhotep II

 Ang Bagong Kaharian

      - nabuo ang kaharian ni Ahmose na nagpatalsik sa mga Hyksos . Nabuo niya muli ang Egypt sa iisang kaharian sa ilalim ng kabisera ng Thebes . Inayos niya ang pamahalaan at ibinalik ang pangangakal . Sinakop niya din muli ang Nubia at Canaan kaya tinawag din itong Panahon ng Imperyo . Sa panahon ding ito nabilang ang unang paraong babae na si Reyna Hatsepshut . Nagdala siya ng katahimikan at kaunlaran sa Egypt sa loob ng 19 taon . Humalili sa Kanya si Thutmose na pinalaki pa ang teritoryo ng Egypt sa pagsasakop .

 Reyna Hatsepshut

Ahmose

Thutmose

Tutankhamun - ang pinakabatang paraon , isang misteryo ang kaniyang kamatayan

Gawa ng ginto ang libingan ni Thutankhamun

Relihiyon

     - Politeistiko din ang mga Ehipsiyo katulad ng mga taga-Mesopotamia  . Mahigit 2000 ang kanilang mga diyos . Ilan ay sina :

Ra - Diyos ng araw

Horus - diyos ng liwanag at kalangitan

Isis - Diyosa ng mga ina at asawa

 Mummification - proseso ng pagembalsamo ng katawan ng patay upang di mabulok

Sistema ng Pagsusulat 

       Hieroglyphics - sistema ng pagsusulat ng mga larawan na katumbas ng mga tunog

   - Nakaimbento ang mga Ehipsiyo ng papel na ginawa nila mula sa papyrus reeds . 

Ang papyrus reeds na ginawang papel ng mga Ehipsiyo

Agham at Teknolohiya

       -Nakabuo ang mga Ehipsiyo ng kalendaryo na nakabase sa bituin ng Sirius . Meron itong 365 araw at 

nahahati sa 12 buwan na may 30 araw .

Sirius (Canis Major)

Kabihasnan sa India

     Heograpiya 

• Hilaga - Kabundukan ng Hindu Kush  , Karakoram at Himalaya 
• Silangan - Disyerto ng Thar
• Kanluran - Bulubundukin ng Sulayman at Kirthar 

         Sumibol ang kabihasnan ng India sa lambak-ilog ng Indus .
 
       Noong 2500 BCE , naggawa ang mga taga-Indus ng lungsod na gawa sa laryo . Ilan sa kanila ay ang :

• Kalibangan
• Mohenjo-Daro 
• Harappa

       Nakalatag ang kanilang mga gusali na pang grid system . 

Panahong Vediko ng mga Aryano (1500 BCE)

Antas ng tao sa lipunan

    Nagpasimula ang mga Aryano ng sistemang kasta . Ang apat na kasta ay ang mga :

• Brahmin - buo ng kaparian

               

• Kshatriya - pinuno ng mga mandirigma

           

• Vaishya - mangangalakal at magsasaka

• Shudra - mga lahing hindi Aryano 

         May mga itinuring naman na hindi kabilang sa kasta na mga dalit o untouchable . Sila ang mga taong may hindi malinis na trabaho .

           

Panitikan

        Dalawang dakilang epiko ang nanggaling sa India - Mahabharata at ang Ramayana .

Mahabharata - tula na tungkol sa siang digmaa , binuo ng 90 000 taludtod

Ramayana - tula tungkol kay haring Rama at asawang si Sita

Pananampalataya ng mga Aryano

      Buddhismo - tinuro ni Siddharta Gautama , ang nakakita ng Four Noble Truths .

Si Siddharta Gautama

      Jainismo - si Vardhamana ang nagtatag ng Jainismo at tinanghal siya bilang Mahavira o dakilang bayani

Kabihasnan sa China

     Heograpiya 

         -Sa lambak sa pagitan ng ilog Yangtze at Huang Ho sumibol ang unang pamayan sa China . Ang mga hangganan ng lambak sa hilaga ay ang Disyerto ng Gobi . Sa silangan naman ay ang Karagatang Pasipiko . Sa kanluran naman ay ang mga Kabundukan ng Tien Shan at Himalaya at sa katimugan naman ay ang kagubatan ng Timog-Silangang Asya . 

Ilog Yangtze

Mapa ng Gobi Desert

Mga Unang Dinastiya                                            

Yu

       Dinastiyang Hsia - pinagisa ang pamayanan ng Hsia ng mga taga Huang Ho . Ang unang hari nito ay si Yu , isang inhinyero at matimatiko .  Sa pamumuno ni Yu , nagsagwa ang mga Tsino ng mga proyektong pang-irigasyon .


      Dinastiyang Shang - (1500 BCE) panahon ito kung saan nagumpisa ang sistema ng pagsusulat , kaalaman sa paggamit ng bronse , at ang pag-antas ng lipunan .
                           

isang taganuno sa Shang Dynasty

Oracle bones

   Dinastiyang Zhou - (1027 BCE) napatalsik ang Dinastiyang Shang pero patuloy pa rin ang konsepto ng Tian Ming o mandato ng langit na ang hari ang kinakatawang langit sa mundo . Tinawag din ang panahong ito na Panahon ng mga Nagdidigmaang Estado .

isang taganuno ng Dinastiyang Zhou

Dinastiyang Qin - tinawag ng pinuno ng Qin ang kanyang sarili na Shi Huandi na ibig sabihin ay "unang emperador . Sa Xianyang niya pinatira ang mga pamilyang maharlika . Inutos ni Shi Huandi ang pagsunog ng isinulat ng mga guro ng Confucianismo at ang pagpaslang sa kanila . Tinawag itong autocracy . Gumawa sila ng pader na kilala ngayon bilang Great Wall Of China . 208 BCE - bumagsak ang dinastiya . 

Shi Huangdi

Ang pagwakas ng Confucianismo

Great Wall of China

Mga Piliosopiya

      Confucianismo - pinanguna ni Confucius na isang iskolar at ayon sa kanya , dapat may jen bawat isa . Naniniwala siya na dapat tayo ay may mga mabubuting asal at mahal ang kaniyang kapwa .

Confucius

   Taoismo - ayon ito kay Lao Tzu , ang sabi niya para makamit ang kapayapaan dapat magpaubaya sa natural na takbo ng kalikasan . May aklat siya na Tao Te Ching . Ang Yin at Yang ang balanse ng isang ugnayan para mapanatili ang kapayapaan .

Lao Tzu

isang pinabagong bersyon ng Tao Te Ching

                                           

                                             

Ang Yin at Yang

   Legalismo - dalawang tao ang nagsulong ng pilosopiyang ito , sina Hanfeizi at Li Su . Ayon sa kanila  , ang isang malakas at mahusay na pamahalaan ang mga batas upang mawakas ang kaguluhan .

Si Hanfeizi 

Iba pang Kabihasnan sa Asya

   Ang mga Hitito 

Naggamit sila ng mga chariots

         Nagmula sila sa Gitnang Asya noong 1650 BCE . Itinatag nila ito sa kabisera ng Hattusass .

 Ang mga Phoneniciano

       Magagaling sila na mga manggawa ng barko , manlalayag at mangangalakal . 

               

Alpabeto ng mga Phoeniciano

 Ang mga Persyano

    Sa kasalukuyuan , ang Persia ay ang Iran .

         

Mga Persyano

Ang mga Kabihasnan sa America

       Ang mga Olmec 

            Tinatawag  na mga rubber people at naninirahan sa sa baybayin ng Golpo ng Mexico noong 1200 BCE . Ang sinasabing baase culture ng America . 

Monumentong nilikha ng mga Olmec

     Ang mga Teothihuacano

          Matatagpuan sa Lambak ng Mexico na tinawag na Lupain ng mga Diyos . 

Isang Teothihuacano

    Ang mga Mayan

               

Ang pagsakripisyo ng tao sa kanilang mga diyos

  Ang mga Aztec

Ang kanilang pamumuhay

Ang mga Inca 

Ang Kultura ng mga Inca

Kabihasnan sa Africa 

       Ang mga Kushite

                 

                                             

Haring Pianki

   Ang mga Aksumite

isang taganuno ng mga Aksumite

Kabihasnan sa Pasipiko

     Rehiyon ng Oceania :

•  Polynesia - bahagi nito ang Hawaii , New Zealand at Easter Islands . Halaw ang pangalan nito sa salitang Griyego na polus o marami at nesos o mga pulo . 

• Micronesia - bahagi ng Pasipiko na pinakamalapit sa Pilipinas . Halaw ang pangalan nito sa salitang Griyego na mikros o  maliliit at nesos o mga pulo . 

Kultura ng mga taga- Micronnesia

• Melanesia - ang mga tagarito ay mayroong mga maiitim na balat . Halaw ang pangalan nito sa salitang Griyego na melas o maitim at nesos o mga pulo . 

Mga Melanesians

~ No Copyright infringement intended . All the pictures belong to their rightful owners and all information is from the book "Pagtanaw at Pagunawa : Daigdig " by Diwa Textbooks . Please be informed that this is for a school project . Thankyou ! ~